فهرست مطالب

فضای شهری و حیات اجتماعی - پیاپی 9 (تابستان 1403)

نشریه فضای شهری و حیات اجتماعی
پیاپی 9 (تابستان 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/06/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محدثه معینی فر* صفحات 1-10
    پیوند میان استیفای حق های شهروندان و حکمرانی که در حق به شهر به اوج ظهور و بروز خود رسیده، امری غیرقابل انکار است و بدین ترتیب، حق به شهر و حکمرانی محلی دو روی یک سکه خواهند بود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ به این سوال هاست که مفهوم، ابعاد و محتوای حق به شهر در حقوق ایران چیست و این حق چه نسبت و رابطه ای با حکمرانی مبتنی بر پایداری دارد؟حق به شهر امری اعتباری است که متعلق آن، شهر و امکانات مادی و معنوی درون آن است که معیارهای متفاوتی را می توان برای تعیین ابعاد و محتوای آن برشمرد، مانند قانون و عرف خاص که البته معیار دوم برای آنکه اعتبار یابد، باید به تصویب قانون گذار برسد. صاحبان این حق، مردم و متعهد آن نیز دولت و بخشی از آن یعنی شهرداری ها و سازمان های مشابه و خود مردم هستند. حکمرانی مبتنی بر پایداری با روش هایی چون رفع ابهام های حق به شهر و ایجاد شرایط استیفای این حق از طریق دستیابی به اهداف خود می تواند به استیفای حق به شهر کمک نماید.
    کلیدواژگان: حق به شهر، محتوا، حکمرانی پایداری، شهر
  • خدیجه رضایی*، محمدباقر بهشتی صفحات 11-29

    عوارض بخش مسکن به خصوص در دهه اخیر و در شهرهای بزرگ کشور، یک عامل تاثیرگذار بر قیمت و عرضه مسکن، قلمداد می شود. این پژوهش بر آن است تا شاخص های موثر عوارض شهرداری بر عرضه مسکن را از دیدگاه خبرگان فعال در حوزه مسکن در کلانشهر تبریز مورد بررسی قرار دهد. به منظور شناسایی شاخص ها، از مصاحبه با خبرگان حوزه ساخت و مسکن استفاده شد. پس از استخراج شاخص ها، پرسشنامه ای بر مبنای رویکرد دلفی فازی طراحی و در اختیار خبرگان قرار داده شد. نمونه نهایی، شامل تعداد 14 نفر از استادان و فعالان حوزه ساخت با حداقل 5 سال سابقه کاری در حوزه ساخت و مسکن بودند. با بررسی انجام گرفته، تعداد 114 شاخص اولیه استخراج شدند و پس از اجرای سه مرحله دلفی فازی و رسیدن به اجماع نظر خبرگان، تعداد 68 شاخص نهایی به عنوان شاخصه های عواض شهرداری موثر بر عرضه مسکن شناسایی شدند. با توجه به نتایج به دست آمده، خبرگان بر این باورند که، علی رغم این امر که افزایش عوارض منجر به افزایش درآمد شهرداری شده است، از سوی دیگر، عواملی مانند افزایش هزینه ها، رانت و رشوه خواری، هزینه های شهرداری و ناکارآمدی درآمد شهرداری را افزایش داده است. همچنین، بوروکراسی های اداری پیچیده، عدم شفافیت در مقدار عوارض و هزینه مرتبط با آن، تمرکز در مناطق خاص شهری، ضعف فرهنگ شهرنشینی و گسترش شهری، عدم استفاده دقیق از بافت های فرسوده، همگی از جمله شاخصه های عوارض شهرداری تاثیرگذار بر تغییرات قیمت و عرضه مسکن هستند.

    کلیدواژگان: عوارض شهرداری، عرضه مسکن، دلفی فازی، مناطق شهرداری تبریز
  • فریدون امیدی*، محمدامین میاحی صفحات 30-46
    زمینه و هدف

    گسترش و افزایش بی رویه جمعیت شهرها، تغییر الگوی مصرف و ازدیاد پسماند و نبود روش های علمی موثر در امر جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در آورده است. این تحقیق با هدف طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انجام شده است.

    روش بررسی

    این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کیفی- کمی)،کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- پیمایشی می باشد. 20 نفر خبره به روش هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی شامل شهروندان شهر دزفول است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به روش تصادفی در دسترس انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و در بخش کمی از معادلات ساختاری استفاده گردیده است.

    یافته ها

    نتایج نشان داد شاخص ساختار فرهنگی- اجتماعی، رهبری نوین و استفاده از دستورالعمل ها به عنوان مقوله های زمینه ای، شرایط محیطی و اقلیمی، هوشمندسازی مسیر مدیریت پسماند و اعتمادسازی به عنوان شرایط علی، ایجاد زیرساخت های مناسب، تحلیل هوشمند وآموزش به عنوان مقوله های راهبردها، چالش های مدیریت و انسانی، ساختاری و زیست محیطی به عنوان مقوله های مداخله گر در طراحی مدل مدیریت پسماند شهری مبتنی بر فناوری های نوین انتخاب شدند.

    نتیجه گیری

    می توان با بهبود ساختار مدیریتی، افزایش آگاهی عمومی و بهبود سلامت انسانی و محیطی و بهره گیری از فناوری های نوین موجبات اثربخشی روش های مدیریت پسماند را فراهم ساخت.

    کلیدواژگان: طراحی مدل مدیریت پسماند شهری، فناوری های نوین، طراحی مدل، دزفول
  • اکبر رحیمی*، المیرا دواتگر خرسند صفحات 47-61
    با گسترش شهرنشینی و تعامل افراد با فضاهای عمومی شهرها، کیفیت زندگی شهرنشینان به کیفیت فضاهای شهری گره خورده است. بدین ترتیب ضروری است که تمامی قسمت های مختلف یک شهر از خدمات شهری با کیفیت برخوردار باشند. با این حال تنش هایی مبنی بر کیفیت فضاهای عمومی، در مناطق مختلف شهرها دیده می شود که ممکن است عدالت فضایی را تحت تاثیر قرار دهد و تجربه های متفاوت از زندگی شهری برای ساکنین مناطق مختلف یک شهر پدید آید. باتوجه به اهمیت این موضوع، مطالعه حاضر به بررسی کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز پرداخته است. اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش که ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد، با استفاده از پرسشنامه و به طور تصادفی جمع آوری گردیده است. سوالات پرسشنامه در 2 بخش عمده شامل اطلاعات فردی و بخش سوالات مربوط به متغیرهای تحقیق تشکیل شده است. زیرساخت های فیزیکی، قابلیت دسترسی، شرایط فرهنگی و امنیت عینی و ذهنی متغیرهای این پژوهش را تشکیل داده اند. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از تحلیل لکه های داغ و شاخص موران در نرم افزار ARC GIS مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دهنده این است که تفاوت معنی داری میان کیفیت فضاهای عمومی مناطق مختلف شهر تبریز وجود دارد، به طوریکه منطقه 2، 5 و 1 با کیفیت ترین مناطق و منطقه 8، 10، 4 و 6 کم کیفیت ترین مناطق شهر تبریز از دیدگاه ساکنین شناخته شده اند.
    کلیدواژگان: فضاهای شهری، عدالت فضایی، شهر تبریز، کیفیت محلات
  • اسماعیل دویران* صفحات 62-79

    فضاهای عمومی با تنوع کارکردی خود همواره تولیدکننده و مصرف کننده سرمایه اجتماعی می باشند. این پژوهش باهدف بررسی کارکرد مصرف فضاهای عمومی و میزان سرمایه اجتماعی در بستر مکان، زمان و فعالیت پرداخته است. روش تحقیق از نوع ترکیبی مبتنی بر روش کیفی تفسیری و کمی تبیینی می باشد. داده ها با روش مشاهده سازمان یافته، مصاحبه های موردی و همچنین تکمیل پرسش نامه در فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان به تعداد 470 نمونه انجام یافته است. متغیرهای پژوهش در برگیرنده اعتماد، انسجام، آگاهی و مشارکت اجتماعی می باشد. تجزیه وتحلیل داده به روش کیفی جداول تفسیری و روش کمی مبتنی بر تمرکز، پراکندگی، رادار تغییرات، مدل تعقیبی و تی ولچ بوده است. یافته ها نشان می دهد نوع کارکرد مصرفی فضاهای عمومی اثر تعیین کننده در میزان سرمایه اجتماعی دارد. طوری که فضاهای عمومی خطی حرکت محور با محدودیت مکانی ایستایش، گفتگو، سرمایه اجتماعی کمتری نسبت به فضاهای عمومی جمع گرا با سازمان فضایی مبتنی بر نشستن و گفتمان اجتماعی دارند. میان بازه زمانی مصرف فضا و کارکرد آن با میزان سرمایه اجتماعی در سطح معناداری قابل قبول ارتباط معنادار وجود دارد. طوری که مدل تعقیبی نشان دهنده تفاوت معنادار فضاهای عمومی مرکز شهر زنجان در میزان سرمایه اجتماعی دارد. پراکندگی سرمایه اجتماعی در رادار تغییرات به سمت پیرامون رادار (مطلوبیت) بوده که بر اساس مدل ولچ این نسبت باتوجه به نوع و زمان مصرف فضا متفاوت از هم می باشد. نوع کارکرد فضا تعیین کننده نوع مصرف و به تناسب نوع مصرف اثرگذار بر سرمایه اجتماعی می باشد. مصرف کنندگان فضاهای عمومی مرکز شهر به تناسب زمانی، سرمایه اجتماعی متفاوتی را باتوجه به عملکرد فضا دارند.

    کلیدواژگان: فضا، مصرف، سرمایه اجتماعی، تفاوت
  • ناهیده رضایی*، رحمت محمدزاده صفحات 80-93
    این مقاله درصدد بررسی کیفیت فضاهای باز و سبز در مجتمع های مسکونی شهر جدید سهند تبریز است. باگذشت اعصار و تحول سبک زندگی بشری، همچنان طبیعیت و فضای سبز به مثابه عنصری اساسی در زندگی افراد قلمداد می شود. حیات و سرزندگی شهر اساسا با فضاهای محیطی در ارتباط بوده و به همین جهت، این عوامل در اغلب شهرها به مثابه شاخص مهم در ارزیابی های زیست محیطی محسوب می شود. با این وجود، در اغلب شهرها، به این مهم توجه نشده و غالبا مساکن بدون فضاهای باز و سبز لازم توسعه می یابند. مقاله حاضر به روش پیمایشی و از نوع توصیفی - مقطعی انجام گرفته است. 330 خانوار ساکن به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شد. کلیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار SPSS 13.0 انجام پذیرفت. یافته های بهدست آمده در رابطه با هدف کلی پژوهش بیانگر آن بود که بیشترین درصد (9/47) از واحدهای مورد پژوهش، کیفیت فضاهای باز و سبز در فضاهای مسکونی شهر جدید سهند را نیمه مطلوب و کمترین درصد (1/9)، نامطلوب ارزیابی نموده اند. میانگین و انحراف معیار نمرات واحدهای مورد پژوهش در رابطه با وضعیت فضاهای باز و سبز واحدهای مورد پژوهش به ترتیب 055/88 و 133/21 می باشد. در شهر جدید سهند به منظور ایجاد جذبه و تقویت جمعیت پذیری آن، علاوه بر ارتقاء کیفی فضاهای باز و سبز عمومی، بایستی در راستای آسایش اقلیمی به جنبه های محیطی و خرده اقلیمی و نیز کیفیت طراحی فضاهای باز و سبز مجتمع های مسکونی بیش از پیش توجه گردد.
    کلیدواژگان: محیط زیست، کیفیت فضاهای باز و سبز، فضاهای مسکونی، شهر سهند
|
  • Mohaddeseh Moeinifar * Pages 1-10
    The link between the exercise of citizens' rights and the governance which in the right to the city has reached its peak, is undeniable, and thus the right to the city and local governance will be two sides of the same coin.This study by descriptive - analytical method seeks to answer the questions that include the concept, examples and content of the right to the city in Iran's law and the relationship between the right to the city and the relationship with the governance on the basis sustainability. The right to the city is a non-objective matter that the city and the material and spiritual facilities within it belongs to it. Different criteria can be considered to determine its dimensions and content, such as law and special custom, but the second criterion must be valid in the view of the legislator in order to be valid. The rights owner are the people and its duty-bearers are the government and a part of it such as municipalities and similar organizations and also people. Sustainability-based governance through methods such as resolving the ambiguities of the right to the city and creating the conditions for the exercise of this right by achieving its goals can help the enforcement of the right to the city.
    Keywords: Right To The City, Content, Governance On The Basis Of Sustainability, City
  • Khadijeh Rezaei *, Mohammadbagher Beheshti Pages 11-29

    The housing (local) tax in the big cities, especially in the last decades has affecting the price and supply of housing in Iran.This research aims to examine the effective indicators of municipal (local) taxes on housing supply from the perspective of experts active in the field of housing in Tabriz metropolis.In order to identify indicators, interviews with construction and housing experts were used. After extracting the indicators, a questionnaire based on the fuzzy Delphi approach was designed and provided to the experts.The final sample consisted of 14 professors and activists in the field of construction with at least 5 years of work experience in the field of construction and housing. Based on the investigation, 114 primary indicators were extracted and after three stages of fuzzy Delphi were implemented and the consensus of the experts was reached, 68 final indicators were identified as indicators of municipal variables affecting housing supply. According to the obtained results, experts believe that, despite the fact that the increase in (local) taxes has led to an increase in the municipality's revenue, on the other hand, factors such as increase in expenses, rent seeking and bribery, municipal expenses has increased the municipality revenue management inefficiencyAlso, complex administrative bureaucracies, lack of transparency in the amount of tolls (local tax) and related costs, concentration in specific city districts, weakness of urban culture and urban expansion, lack of accurate use of dilapidated structures, all of them are indicators of municipal (local) tax affecting price changes and housing supply.

    Keywords: Municipal Taxes, Housing Supply, Fuzzy Delphi, Districts Of Tabriz Metropolis
  • Fereydoun Omidi *, Mohammadamin Miyahia Pages 30-46
    Background and purpose

    The expansion and excessive increase in the population of cities, the change in the consumption pattern and the increase in waste and the lack of effective scientific methods in the matter of collecting and disposing of urban waste have made this issue one of the problems of urban societies. This research was done with the aim of designing urban waste management model based on new technologies.

    Research method

    This research is a mixed research (qualitative-quantitative), applied and in terms of descriptive-survey method. 20 experts were selected in a targeted way. The statistical population of the quantitative part includes the citizens of Dezful city, who were randomly selected using Cochran's formula, 384 people were available. Data analysis has been used in the qualitative part using the grounded theory method and structural equations in the quantitative part.

    Findings

    The results showed that the index of cultural-social structure, modern leadership and the use of guidelines as contextual categories, environmental and climatic conditions, smartening of the path of waste management and trust building as causal conditions, creating suitable infrastructures, intelligent analysis and training as The categories of strategies, management and human, structural and environmental challenges were selected as intervening categories in the design of urban waste management model based on modern technologies.

    Conclusion

    It is possible to improve the effectiveness of waste management methods by improving the management structure, increasing public awareness and improving human and environmental health and using new technologies.

    Keywords: Urban Waste Management Model Design, New Technologies, Model Design, Dezful
  • Akbar Rahimi *, Elmira Davatgar Khorsand Pages 47-61
    The expansion of urbanization and the interaction of people with urban public spaces, the quality of life of city dwellers is tied to the quality of urban spaces. Thus, it is necessary that all different parts of a city have equal access to high quality services. However, tensions regarding the quality of public spaces can be seen in different areas of cities, which may affect spatial justice and create different experiences of urban life for residents of different areas of a city. The information required for this research, which is descriptive-analytical, has been collected by questionnaires based on random selection. Questionnaires are divided into 2 main sections including personal information and questions related to research variables. Physical infrastructure, accessibility, cultural conditions and objective and subjective security are the variables of this research. The data from the questionnaires were analyzed using hot spot analysis and Moran's index in ARC GIS software version 10.7. The results show that there is a significant difference between the quality of different regions of Tabriz city, so that region 2, 5 and 1 are known as the highest quality regions and region 8, 10, 4 and 6 are the lowest quality regions of Tabriz city from the residents' point of view.
    Keywords: Urban Spaces, Spatial Justice, Tabriz City, Neighborhood Quality
  • Esmaeil Daviran * Pages 62-79

    Public spaces with their functional diversity are always producers and consumers of social capital. This research aims to investigate the function of public space consumption and the amount of social capital in the context of place, time, and activity. The research method is of a mixed type based on qualitative interpretative and quantitative explanatory methods. The data was collected by organized observation method, case interviews, and questionnaire completion in the public spaces of the city center of Zanjan in the number of 470 samples. The research variables include trust, cohesion, awareness, and social participation. The data analysis was based on the qualitative method of interpretive tables and the quantitative method based on concentration, dispersion, change radar, follow-up model, and T-Welch. The findings show that the type of consumption function of public spaces has a determining effect on the amount of social capital. So linear public spaces based on movement with limited space for standing, and conversation, have less social capital than collectivist public spaces with spatial organization based on sitting and social discourse. There is a significant relationship between the period of space use and its function with the amount of social capital at an acceptable significance level. So, the a posteriori model shows a significant difference in the amount of social capital in the public spaces of Zanjan city center. The dispersion of social capital in the radar of changes is towards the periphery of the radar (desirability), which according to Welch's model, this ratio is different according to the type and time of space consumption.: The type of function of the space determines the type of consumption and according to the type of consumption it affects the social capital. The users of the public spaces city center have different social capital according to the function of the space.

    Keywords: Space, Consumption, Social Capital, Difference
  • Nahideh Rezaei *, Rahmat Mohammadzade Pages 80-93
    This article is trying to study the environment factors quality of the open and public spaces, Landscape and climate micro of new town residential complexes of Sahand. Living and freshness of city is fundamentally connected to environmental spaces, and that’s why important factors are considered as significant criterion in evaluating environment. The main problem is that most residential communities were not regarded in the development of environment because of the abstract viewpoint to the residence issue. This cross-sectional study was carried out for the 2009-2010 periods. Type of sampling was simple random sampling, 330 of residents were participated into this study. An interview was managed and information was gathered through questionnaire. All data gathering for this study was analyzed using descriptive. Data analysis was accomplished by SPSS.13 software. Results showed that most of residents (48.8%) consider the quality of open spaces at good levels, 49/9% moderate level and 9.1% low level. The mean and standard deviation of the sample individuals in relation to satisfaction levels of the open spaces of urban residential areas in Sahand were, 88/055 and 21.133 respectively. In the new city of Sahand, the attention should be paid to the environmental and microclimatic aspects of residential complexes with the purpose of the creation of attraction and also the reinforcement of population increase as well as the promotion of open and green public spaces in respect to the climatic welfare
    Keywords: Environmental Factors Quality, Residential Communities, Open Spaces, Sahand New Town